top of page

BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ
 

yapay-zeka-psikoterapi-ile-ilgili-heyecan-verici-yeni-ufuklar-aciyor.jpg

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir ?

Bilişsel davranışçı terapi; olayların algılanma ve yorumlanma biçimimin, duygusal ve davranışsal tepkileri değiştirdiğine dair temel bir varsayım üzerine şekillenmiş olan psikoterapi çeşididir. Yunan filozof Epiktetos, ‘’İnsana rahatsızlık veren şey olaylar değil, olayları algılayış biçimidir.’’ diyerek yıllar öncesinden bilişsel davranışçı terapi ekolün  temel mantığını özetlemiştir. Bilişsel davranışçı yaklaşım 20. yy.da çağdaş psikiyatrist ve psikologlar tarafından yeniden yorumlanmış, kavramsallaştırılmış ve günümüzde kullanılan güncel bir psikoterapi halini almıştır. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve uyuşturucu kullanım sorunları, evlilik sorunları, yeme bozuklukları ve ağır akıl hastalıkları gibi bir dizi sorun için etkili olduğu kanıtlanmış bir psikolojik tedavi şeklidir. Çok sayıda araştırma çalışması, BDT'nin işleyiş ve yaşam kalitesinde önemli iyileşmeye yol açtığını göstermektedir. Birçok çalışmada, BDT'nin diğer psikolojik terapi veya psikiyatrik ilaçlar kadar etkili veya onlardan daha etkili olduğu gösterilmiştir.

 

BDT'deki gelişmelerin hem araştırma hem de klinik uygulama temelinde yapıldığını vurgulamak önemlidir. BDT, geliştirilen yöntemlerin değişim ürettiğine dair bol miktarda bilimsel kanıtın bulunduğu bir yaklaşımdır. Bu şekilde, BDT diğer birçok psikolojik tedavi biçiminden farklıdır.

Bilişsel davranışçı terapi; bireylerin duygu, davranış ve fizyolojisinin kişisel düşüncelerden kaynaklandığını varsayan bir bilişsel modele sahiptir.

1.jpg

Bilişsel Davranışçı Terapilerin Temel İlkeleri

 

1. Duygusal bozuklukların bilişsel modeli üzerine kurulmuştur.

2. Zaman sınırlı ve kısa süreli terapilerdir.

3. Etkili bir terapi için, terapötik ilişki gereklidir.

4. Terapistle danışan arasında işbirliğine yönelik bir çaba gereklidir.

5. Daha çok sokratik sorgulatma yöntemi kullanılır.

6. Yönlendirici ve yapılandırılmıştır.

7. Soruna odaklıdır.

8. Eğitimsel ve teorik modele dayanır.

9. Bilişsel terapilerin teori ve teknikleri tümevarımcı yönteme dayanır.
10. Ev ödevleri bilişsel davranışçı terapilerin vazgeçilmez öğesidir.

22.jpg

Temel İnançlar: Daha çok çocukluk döneminde oluşturulan, kalıplaşmış, dünyaya o pencereden bakılmasına sebep olan inançlardır. Örneğin; yetersizim, sevilmiyorum, başarısızım vb.
 

Ara İnançlar: Bir geçiş aşaması gibidir ara inançlar. Daha çok -malı -meli veya -sa -seli ifadeler barındırır bünyesinde. Örneğin; çok çalışırsan başarılı olabilirsin, insanların seni sevmesini istiyorsan uyumlu davranmalısın vb.
 

Otomatik Düşünceler: Herhangi bir olay, durum, kişi karşılaşmasında saliseler içerisinde zihinde beliren düşüncelerdir. Genellikle aşırı genelleyici ve olumsuzdur.

33.jpg
Cognition-cropped.jpg

Bilişsel Çarpıtmalar (Bilişsel Hatalar)


Bilişsel çarpıtma, bireyin bilgiyi işlemede farklı farklı yanlı yaklaşımlarla düşünce hataları ortaya çıkartmasıdır. Bunlar işlevsiz inançlar olarak da isimlendirilebilir. Bilişsel çarpıtmalar bireyin düşüncelerini şekillendirmektedir ve gerçekleştirilen bilişsel çarpıtmalar uygun/doğru olmayan ve duygusal sıkıntılara sebep olan otomatik düşüncelere yol açar. Bu hataların tekrarlı olarak devam etmesi psikopatolojilere sebep olabilir.

Seçici Soyutlama : Olayları bağlamından uzaklaştırarak bir detaya odaklanmak ve olayların/durumların belirgin başka özelliklerini göz ardı etmek.


Aşırı Genelleme: Keyfi Çıkarsama: Destekleyici kanıtlar olmaksızın hatta tam tersi kanıtlar olmasına rağmen kişinin planladığı sonuca ulaşıyor olması. Sınırlı sayıda var olan örneği referans alıp genel kural oluşturmak.


Büyütme / Küçültme (Olumluyu Yok Sayma): Olumsuz olayları daha büyük olumlu olayları daha küçük görme. Genelde bu tarz yaklaşımda bulunan kişiler yaptıklarını küçük yapamadıklarını büyük görürler.


Ya Hep Ya Hiç Tarzı Düşünme: Her türü deneyim ve yaklaşım iki uçta değerlendirilir. Ya olmuştur ya olmamıştır. Arası bulunmamaktadır. Siyah-beyaz görüş ve grileri görememek durumu söz konusudur.


Kişiselleştirme: Kişinin kendisiyle alakalı olmayan veya çok az alakalı olan şeyleri kendisiyle bağlantılı görüp olumsuz şeylerden kendisini sorumlu tutması durumudur.


Felaketleştirme: Olası ihtimallerin tamamını değerlendirmeye almadan geleceği her daim olumsuz olarak değerlendirme. Kısacası pireyi deve yapmak denebilir.


-Meli, -Malı İfadeler: Kişilerin kendilerinin ve diğer insanların nasıl davranması gerektiği, dünyanın nasıl olmasını gerektiğine dair katı kuralların olması durumudur. Kişinin bu kurallara uymamış olması kişide huzursuzluğa, diğer insanların bu kurallara uymaması öfke ve gerginliğe sebep olabilir.


Zihin Okuma (Falcılık): Kişilerin, diğer insanların kendilerinin ne düşündüğünü bildiğine ve onların da kendi düşüncelerini bildiklerine ve bilmeleri gerektiğine inanmak. Yani, ”Ben senin ne düşündüğünü biliyorum, sen de benim ne düşündüğümü biliyorsun/bilmek zorundasın.”

Bilişsel-Davranişci-Terapi.jpg

BDT, birkaç temel ilkeye dayanmaktadır:

 

1) Psikolojik problemler kısmen hatalı veya yararsız düşünme yollarına dayanır; Psikolojik problemler, öğrenilmiş yardımcı olmayan davranış kalıplarıyla ortaya çıkar.


2) BDT tedavisi genellikle düşünme kalıplarını değiştirme çabalarını içerir. Bu stratejiler şunları kapsamaktadır:
 

- Problem yaratan düşünce çarpıklıklarının farkına varmayı ve sonra bunları gerçekliğin ışığında yeniden değerlendirmeyi öğrenmek.
- Başkalarının davranış ve motivasyonunu daha iyi anlamak.
- Zor durumlarla başa çıkmak için problem çözme becerilerini kullanmak
- Daha büyük bir gelişme ve geliştirmeyi öğrenmek için güven duygusunun bireyde farkındalık süreci.  
- Korkularından kaçınmak yerine onlarla yüzleşmek.

- Başkalarıyla potansiyel olarak sorunlu etkileşimlere hazırlanmak için rol yapma oyununu kullanmak.
- Kişinin zihnini sakinleştirmeyi ve bedenini gevşetmeyi öğrenmek.

 

Bilişsel Davranışçı Terapi Hedefler

BDT, bireylerin kendi terapistleri olmayı öğrenmelerine yardımcı olmaya vurgu yapar. Seans içi alıştırmalar ve seanslar dışındaki “ev ödevi” alıştırmalarıyla, hastalara / danışanlara, kendi düşüncelerini, sorunlu duygularını ve davranışlarını değiştirmeyi öğrenebilecekleri başa çıkma becerilerini geliştirmeleri için yardım edilir.

 

BDT terapistleri, zorluklarına neden olan şeyden ziyade, kişinin mevcut yaşamında neler olup bittiğini vurgular. Kişinin geçmişi hakkında belirli miktarda bilgiye ihtiyaç vardır ancak odak noktası, öncelikle yaşamla daha etkili başa çıkma yolları geliştirmek için zamanda ilerlemektir.

BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ DERNEK BİLGİLERİ

Daha fazla bilgi aşağıdaki web sitelerinde bulunabilir:
 

Uzman Klinik Psikolog & Psikoterapist
Beşiktaş / İstanbul 

  • Facebook
  • Instagram
  • Twitter
  • YouTube

©2020, Yakup Anıl Özdemir tarafından kurulmuştur. Tüm hakları saklıdır.

Levent, Sülün Sk. No:26 Beşiktaş / İstanbul

bottom of page